Trong thời lưu đày tại Baben, những người Do thái còn ở lại trong xứ có thói quen cử hành nghi lễ sám hối để nhớ lại những giờ phút đau thương nhất họ đã trải qua. Hình như khúc Aica đã ra đời trong bối cảnh đó. Thi nhân ca hát lòng thương cảm vô biên đối với Thành Thánh bị vây hãm, đói kém, và cuối cùng bị phá hủy. Đây không chỉ là kỷ niệm mà thôi. Giá trị tôn giáo thật của những vần thơ này ở ngay trong nhận thức sâu xa về tội lỗi, nhận thức đã gây cảm hứng cho thi nhân. Lời rao giảng của các ngôn sứ bắt đầu đem lại hoa trái, dù thái độ buông xuôi của những người tin vào số phận có phần nào gây cản trở cho những ai đang cố gắng trở về với Chúa : Gặp thử thách mà chấp nhận ý Thiên Chúa chứ không chống lại, không mất niềm hy vọng như ta có thể thấy qua những lời cầu xin tha thiết, thì cũng đã tốt rồi.
Vấn đề hôm nay, chẳng phải là số phận Giêrusalem đang bị đe dọa, nhưng như thánh Phaolô nói, dưới sức mạnh của sự dữ, muôn loài thọ tạo đang quằn quại rên siết, đợi chờ Con Thiên Chúa trở lại vinh quang thực hiện ơn giải thoát vĩnh viễn. Chính vì thế mà truyền thống mới sử dụng các vần thơ này, hay đúng hơn, khi dùng để cầu nguyện như những thánh vịnh, chúng ta dễ dàng nghĩ đến tiều đại của Thiên Chúa mà chúng ta đang hết lòng trông đợi.
Bài đọc 1 Ac 1,1-12.18-20
Khóc thương Thành Thánh hoang tàn.
Giêrusalem thú tội với Chúa, nhìn nhận hình phạt mình đang chịu đúng là đích đáng. Chấp nhận sự thật là khởi đầu của mọi cuộc trở lại.
Lời Chúa trong sách Aica.
1 Làm sao Đô Thị dân đông đúc
lại ngồi trơ, tủi nhục một mình!
Xưa lệnh bà giữa muôn dân nước,
nay khác chi quả phụ tội tình.
Bà nữ chúa đứng đầu các tỉnh
đã trở thành một kẻ khổ sai.
2 Tỉ ti nàng khóc suốt đêm dài, suối lệ đắng cay tràn đôi má;
chẳng thấy kẻ nào đến ủi an
trong số những người yêu thuở trước.
Bạn hữu thân tình nay bội ước,
thành ra cả một lũ địch thù.
3 Bị lưu đày, Giu-đa cực khổ, phải làm tôi nhuốc hổ vô cùng.
Này đây giữa dân ngoại nàng đang sống,
nàng chẳng hề được vui thú nghỉ ngơi.
Mọi kẻ rượt theo nàng
đã bắt được nàng trong đường cùng ngõ hẻm.
4 Đường phố Xi-on đượm màu tang tóc,
chẳng còn ai trẩy lễ lên đền.
Cổng thành vắng lặng không một bóng.
Tư tế thở than, nữ trinh sầu thảm,
cả thành chìm ngập giữa đắng cay!
5 Quân áp bức nắm đầu cưỡi cổ,
kẻ tử thù hớn hở sướng vui,
vì Đức Chúa làm cho nàng cực khổ
bởi tội nàng nhiều quá;
lũ con nàng bị quân áp bức đày đi xa.
6 Thiếu nữ Xi-on quả hết thời,
vẻ rực rỡ huy hoàng không còn nữa.
Thủ lãnh của nàng khác chi nai đói
không tìm ra đồng cỏ.
Họ kiệt sức bước đi
trước những người xua đuổi.
7 Giê-ru-sa-lem nhớ lại
những ngày gian khổ và kiếp sống lang thang
khi dân ngã gục, không người tiếp cứu,
dưới bàn tay tàn bạo của quân thù.
Quân áp bức thấy nàng sụp đổ, thì cười nhạo khinh chê.
8 Giê-ru-sa-lem phạm quá nhiều tội lỗi, nên đã ra ô uế.
Mọi kẻ xưa kia từng kính nể, nay khinh mạn cười chê,
vì thấy nàng lõa thể.
Ngay chính nàng cũng phải rên siết,
cũng phải ngoảnh mặt đi.
9 Trên áo nàng, vết nhơ còn rành rành ra đó,
mà nàng đâu nghĩ tới hậu vận đang chờ.
Nàng sa cơ quá mức, không một kẻ ủi an.
“Lạy Đức Chúa, xin nhìn nỗi nhục nhằn con phải chịu,
vì kẻ thù đắc thắng dương oai.”
10 Quân áp bức đưa tay vét sạch các kho báu của nàng.
Phải, chính mắt nàng thấy đám dân ngoại
kéo nhau vào đền thánh.
Chúng là những kẻ Ngài cấm ngặt
không được vào nơi công hội của Ngài.
11 Toàn dân rên rỉ đi tìm bánh,
đổi kho tàng lấy một chút cầm hơi.
“Lạy Đức Chúa, xin Ngài nhìn rõ
xem con đây tủi hổ biết chừng nào! “
12 “Này tất cả những ai qua lại, hãy nhìn kỹ mà xem:
Có nỗi khổ nào so sánh được
với nỗi khổ Đức Chúa giáng trên tôi,
khi Người nổi trận lôi đình mà trừng phạt.
18 “Đấng chính trực công minh là Đức Chúa,
còn tôi, tôi chống lai lời Người.
Nghe đi nào, mọi dân, mọi nước,
và thấy cho nỗi khổ cực của tôi.
Con cái tôi, thanh niên, thiếu nữ, bị bắt đi lưu đày.
19 Tôi ngỏ lời kêu gọi tình nhân,
nhưng chúng là những tên lừa đảo.
Tư tế và kỳ mục cua tôi tắt thở trong thành nội
khi đi tìm miếng bánh để cầm hơi.
20 Lạy Đức Chúa, xin hãy nhìn xem:
giữa cảnh khốn cùng, ruột gan con đòi đoạn,
trái tim con thổn thức bồi hồi.
Con quả đã cứng đầu cứng cổ.
Ngoài đường phố gươm đao thao túng,
ở trong nhà thần chết hoành hành.
Xướng đáp x. G 16,17 ; x. Ac 1,16.18.12
XĐ Tôi khóc ròng rã nên cặp mắt đỏ ngầu, vì Đấng an ủi tôi đã lìa xa tôi. Hỡi tất cả các dân tộc, hãy nhìn xem:
* Co nỗi khổ nào so sánh được với nỗi đau tôi phải chịu!
X Hỡi tất cả những ai qua lại trên đường, xin để ý, xin hãy nhìn xem: *
Bài đọc 2
Giêrusalem hỡi, lòng này nếu quên ngươi…
Trích bài diễn giải thánh vịnh của thánh Bơrunô, linh mục.
Lạy Chúa Tể càn khôn, cung điện Ngài xiết bao khả ái. Mảnh hồn này khát khao mòn mỏi mong tới được khuôn viên đền vàng, nghĩa là tới thành Giêrusalem rộng lớn trên trời, là thành đô của Chúa.
Tác giả thánh vịnh giải thích tại sao ông khao khát tới khuôn viên Đền Chúa, và đây là lý do : Lạy Chúa Tể càn khôn, là Đức Vua, là Thiên Chúa con thờ, phúc thay người ở trong Thánh Điện là Giêrusalem trên trời. Dường như ông muốn nói : Ai lại chẳng khát khao tới khuôn viên Đền Chúa, vì Ngài là Thiên Chúa, nghĩa là Đấng Hóa Công, là Chúa Tể càn khôn, là Đức Vua, và vì mọi người ở trong Thánh Điện đều được hạnh phúc? Khuôn viên và Thánh Điện ở đây là một. Khi nói phúc thay, là ông có ý bảo họ được hưởng hạnh phúc lớn lao biết chừng nào! Và bởi đó, rõ ràng là họ hạnh phúc, vì họ được hát mừng Ngài, do lòng thành kính mến yêu ; họ hát mừng luôn luôn, nghĩa là muôn đời. Quả thật, họ không hát mừng muôn đời, nếu không được hạnh phúc muôn đời.
Hạnh phúc này, không ai tự mình có thể đạt được, cho dù có đức cậy, đức tin và đức mến. Nhưng chỉ kẻ nào lấy Ngài làm sức mạnh mới là diễm phúc, tức là kẻ đạt tới hạnh phúc ấy, nhờ từng bước tiến lên hạnh phúc, như họ đã quyết tâm. Nói như thế có nghĩa là chỉ được kể là sẽ đạt tới hạnh phúc, kẻ nào được ơn Ngài trợ giúp, khi đã quyết tâm tiến lên hạnh phúc đó, nhờ từng bước thực hành các nhân đức và các việc thiện. Vì chẳng ai tự mình lên trời được, như Chúa quả quyết : Không ai đã lên trời, – nghĩa là tự mình đi lên – ngoại trừ Con Người, Đấng ngự trên trời.
Tôi nói là người ấy đã ấp ủ giấc mộng hành hương, khi còn ở trong thung lũng nước mắt, nghĩa là trên cõi đời này, một cõi thẳm sâu đầy nước mắt đau thương sánh với cuộc đời mai hậu. Cuộc đời mai hậu sánh với cuộc đời này thì phải nói là ngọn núi đầy hoan lạc.
Còn khi tác giả nói : Phúc thay kẻ lấy Ngài làm sức mạnh, thì người ta có thể hỏi : Chúa có thật là sức mạnh giúp đạt được điều đó không? Ông trả lời thế này : Quả thật, người hạnh phúc là người có Chúa làm sức mạnh, vì Đấng lập pháp là Chúa Kitô đã ban luật cho chúng ta, thì Người cũng đang ban và sẽ luôn ban phúc lành là muôn vàn ân sủng, nhờ đó Người giáng phúc cho những kẻ thuộc về mình, nghĩa là nâng họ lên tới hạnh phúc. Nhờ các phúc lành đó, họ sẽ đi từ nhân đức này tới nhân đức khác mà tiến lên, và trong tương lai ở thành Xion trên trời, họ sẽ được nhìn thấy Chúa Kitô, Thần các thần, nghĩa là vì Người là Thiên Chúa, nên Người cũng làm cho những kẻ thuộc về mình thông phần thần tính của Người. Nói cách khác, nơi chính những kẻ sống ở Xion, Thần các thần, tức là Thiên Chúa Ba Ngôi, sẽ được nhìn thấy bằng con mắt thần thiêng. Nói như thế có nghĩa là tâm trí họ sẽ nhìn thấy Thiên Chúa ở nơi họ, Đấng mà ở đời này họ không thể nhìn thấy, vì Thiên Chúa sẽ là tất cả nơi mọi người.
Xướng đáp
XĐ Hiện giờ chúng ta là con cái Thiên Chúa, nhưng chúng ta sẽ như thế nào, điều ấy chưa được hiển hiện.
* Chúng ta biết rằng : Khi Đức Kitô xuất hiện, chúng ta sẽ nên giống như Người, vì Người thế nào, chúng ta sẽ được thấy Người như vậy.
X Phàm ai đặt hy vọng như thế vào Đức Kitô thì sẽ cố sống trong sạch như Người là Đấng trong sạch. *
Lời cầu
– Lạy Chúa, xin thương đến các anh (chị) em chúng con vắng mặt, và những người làm ơn cho chúng con.
* Xin Chúa nhậm lời chúng con.
– Xin Chúa ban phúc lành cho dân Chúa, và cho những ai chưa nhận biết Chúa được trở về tin yêu Chúa.
* Xin Chúa nhậm lời chúng con.
– Xin Chúa ban ơn cho những người xin chúng con cầu nguyện, và cho những ai đã ly trần được hưởng tôn nhan Chúa muôn đời.
* Xin Chúa nhậm lời chúng con.
(*) Lễ bổn mạng và các dịp lễ đặc biệt của anh (chị) em, thêm lời cầu như sau :
– Xin Chúa ban cho… sức mạnh hồn xác, để tận lực yêu mến Chúa và hâm mộ chu toàn những điều đẹp lòng Chúa.
* Xin Chúa nhậm lời chúng con.
Lời nguyện
Lạy Thiên Chúa toàn năng, Chúa cứu chuộc và nhận chúng con làm nghĩa tử, xin lấy tình Cha mà âu yếm đoái nhìn : này chúng con là những kẻ tin kính Đức Ki-tô, thì xin cho chúng con được trở nên những người tự do đích thực, và đáng hưởng gia nghiệp muôn đời. Chúng con cầu xin …
Kết thúc
X. Nào ta chúc tụng Chúa.
Đ. Tạ ơn Chúa.