Ngôn sứ Giêrêmia và những ngôn sứ cùng thời. Một thế kỷ sau khi ngôn sứ Isaia chế, bắt đầu một trong những giai đoạn đen tối nhất của lịch sử dân Thiên Chúa : giai đoạn ngay trước cuộc lưu đày tại Baben. Vương quốc Ítraen không còn nữa. Giuđa bấy giờ chỉ là một mảnh đất nhỏ, mang những hy vọng lớn, nhưng không trung thành với sứ mạng của mình. Mang thân chư hầu, lệ thuộc các vương quốc ngoại bang là Asua và Canđê, có lúc nước Giuđa như giật mình chống lại, nhưng chỉ để trở thành quả bóng trong trò chơi chính trị của Aicập, trong khi chính Aicập cũng đang bất lực. Giuđa càng lúc càng công khai chấp nhận tế lễ các thần của quân chiến thắng và của các đồng minh, tuy vẫn tiếp tục dựa một cách điên rồ vào những kỷ niệm lớn lao của Giao Ước. Trong nhiều trường hợp, lòng tin đã không còn, cũng chẳng còn đời sống luân lý ngay thẳng, thì những kỷ niệm kia chỉ là những nghi thức thờ phượng ít nhiều mang tính ma thuật. Một cách nào đó, người ta còn tin Thiên Chúa hiện diện, nhưng không còn hiểu được các đòi hỏi của Người.
Trong bối cảnh đó, lời rao giảng của các ngôn sứ, tuy vẫn trung thành với các đề tài truyền thống, nhưng đã thay đổi. Trong thế kỷ trước, Isaia và Mikha, vừa vạch trần các lầm lỗi của dân Thiên Chúa, vừa khơi dậy các năng lực để một khi trở về với Giao Ước tinh tuyền, và một niềm tin tưởng vào Đấng Toàn Năng, dân Thiên Chúa vững dạ đời chờ ơn cứu độ giữa bao hiểm nguy của lịch sử. Phần Giêrêmia cũng như Êdêkien (trong phần đầu cuộc đời đã sống cùng thời với Giêrêmia), không còn tin rằng dân Thiên Chúa có thể trở lại và được cứu độ trước khi trải qua một cơn thử thách thật là khủng khiếp, vượt quá những gì nước Giuđa đã sống cho đến lúc bấy giờ : đó là nước này không còn hiện hữu như một quốc gia độc lập, dân cư phải đi lưu đày suốt hai thế hệ khiến cho đời sống tôn giáo thay đổi tận gốc rễ. Nền tảng của tôn giáo trước hết không phải là Đền Thờ, hay việc phụng tự, hay dòng tộc Đấng Cứu Thế, nhưng là việc đọc và suy gẫm lời Thiên Chúa, khiêm tốn nhìn nhận mình có tội, đợi chờ những ân huệ ngày càng thiêng liêng hơn, như Thiên Chúa đã hứa.
Ở giữa giao điểm của hai quan niệm trên, Giêrêmia đã trải qua những thử thách thật là ghê gớm. Ông bị các chính khách đương thời nhục mạ, bị các tư tế, đồng nghiệp của ông bách hại, vì ông chống lại các nơi cao và tiên báo đền thánh Giêrusalem sẽ bị tàn phá. Ông còn bị kết án là cầu chúc điều dữ cho dân, trong khi ông không ngừng cầu xin cho họ, thậm chí ông còn bị kết án là toa rập với kẻ thù. Như thế, ông đã cảm nghiệm một nỗi thống khổ lớn lao, và trở nên một trong những bậc thầy vĩ đại của Ítraen. Ông không được người đương thời coi trong, nhưng sau khi ông chết, ảnh hưởng phi thường của ông đã ghi dấu ấn lên toàn thể Do thái giáo của thời hậu lưu đày.
Hai ngôn sứ khác ít ảnh hưởng hơn : Xôphônia, Khabacúc hoạt động cùng thời với Giêrêmia. Êdêkien quan trọng hơn, nên sẽ có lời dẫn riêng.
Bài đọc 1 Xp 1,1-7.14-2,3
Ngày của Đức Chúa
Với những người đương thời lạc hướng, Xôphônia loan báo ngày khủng khiếp của Đức Chúa đã gần. Chưa bao giờ các ngôn sứ đã mạnh mẽ như thế khi quả quyết mình cảm nghiệm được hậu quả cơn giận của Thiên Chúa như thế nào. Nhưng đây cũng là lần đầu tiên đám dân nghèo có được một niềm hy vọng : chúng ta tiến gần đến mối phúc đầu tiên.
Lời Chúa trong sách ngôn sứ Xôphônia.
1,1 Dưới thời Giô-si-gia-hu con vua A-môn làm vua Giu-đa, có lời Đức Chúa phán với ông Xô-phô-ni-a, con ông Cu-si; ông Cu-si là con ông Gơ-đan-gia; ông Gơ-đan-gia là con ông A-mác-gia; ông A-mác-gia là con ông Khít-ki-gia.
2 Phải, Ta sẽ quét sạch tất cả khỏi mặt đất này
– sấm ngôn của Đức Chúa.
3 Ta sẽ quét sạch loài người cũng như loài vật,
Ta sẽ quét sạch chim trời lẫn cá biển.
Ta sẽ khiến cho kẻ gian ác phải lảo đảo té nhào
và sẽ tận diệt loài người khỏi mặt đất – sấm ngôn của Đức Chúa.
4 Ta sẽ dang tay đánh phạt Giu-đa
và toàn thể dân cư Giê-ru-sa-lem.
Ta sẽ tận diệt khỏi nơi này số còn sót lại của Ba-an,
và xoá bỏ tên của hàng tư tế bất hợp pháp.
5 Ta sẽ tận diệt những kẻ leo lên mái nhà
mà sụp lạy các thiên binh,
những kẻ thờ lạy Đức Chúa, và nhân danh Đức Chúa mà thề,
rồi lại thề nhân danh thần Min-côm.
6 Ta sẽ tận diệt những kẻ lìa xa Đức Chúa,
những kẻ chẳng kiếm tìm, cũng không thỉnh vấn Đức Chúa.
7 Hãy lặng thinh trước nhan Đức Chúa là Chúa Thượng,
vì ngày của Đức Chúa đã đến gần!
Quả thật, Đức Chúa đã chuẩn bị một hy lễ,
Người đã tách riêng ra các khách được mời.
14 Đã gần rồi, ngày của Đức Chúa, ngày vĩ đại,
đã gần rồi, ngày ấy đến thật mau.
Trong ngày của Đức Chúa
sẽ vọng lên những tiếng kêu thê thảm,
ngay bậc anh hùng cũng phải kêu cứu
15 Ngày đó là ngày thịnh nộ, ngày khốn quẫn và gian truân,
ngày huỷ diệt và tàn phá, ngày toi tăm và mịt mù,
ngày âm u và ảm đạm,
16 ngày vang tiếng tù và với tiếng hét xung phong
tấn công vào các thành kiên cố
và các tháp cao ở góc tường thành.
17 Dân cư sẽ bị Ta vây hãm, chúng sẽ bước đi như những kẻ mù
vì đã đắc tội với Đức Chúa.
Máu chúng sẽ đổ ra chan hoà, và thịt chúng rữa ra như rác rưởi.
18 Dù bạc hay vàng cũng không cứu nổi chúng:
trong ngày Đức Chúa nổi lôi đình,
lúc cơn ghen của Người bừng lên như lửa;
bấy giờ toàn cõi đất sẽ bị thiêu rụi.
Quả thật, Người sắp thi hành án diệt vong
để trừng phạt dân cư toàn cõi đất, điều ấy thật kinh hoàng.
2,1 Này hỡi đám dân vô liêm sỉ, hãy tập họp, tập họp lại đi,
2 trước khi các ngươi bị phân tán
như vỏ trấu bị gió thổi bay trong một ngày,
trước khi Đức Chúa bừng bừng nổi giận
đến trừng phạt các ngươi,
trước khi Đức Chúa nổi trận lôi đình
đến trừng phạt các ngươi.
3 Hỡi tất cả những ai nghèo hèn trong xứ sở,
những kẻ thi hành mệnh lệnh của Đức Chúa,
anh em hãy tìm kiếm Người;
hãy tìm sự công chính, hãy tìm đức khiêm nhường
thì may ra anh em sẽ được che chở
trong ngày thịnh nộ của Đức Chúa.
Xướng đáp Xp 2,3 ; Lc 6,20b
X Hỡi tất cả những ai nghèo hèn trong xứ sở, những kẻ thi hành mệnh lệnh của Đức Chúa, anh em hãy tìm kiếm Người.
* Hãy tìm sự công chính, hãy tìm đức khiêm nhường.
Đ Phúc cho anh em là những kẻ nghèo khó, vì Nước Thiên Chúa là của anh em. *
Bài đọc 2
Dự phóng về thế giới vị lai.
Trích hiến chế mục vụ Vui Mừng và Hy Vọng của Công đồng Vaticanô II, về Hội Thánh trong thế giới ngày nay.
Bao giờ trái đất và loài người đến ngày cùng tận, chúng ta không biết. Vũ trụ sẽ biến đổi ra sao, chúng ta cũng không biết. Chắc chắn bộ mặt thế gian này đang biến đi, bộ mặt đã ra méo mó vì tội lỗi. Nhưng chúng ta biết được rằng : Thiên Chúa đang chuẩn bị một nơi ở mới, một vùng đất mới, nơi công lý ngự trị, nơi hạnh phúc ngập tràn và vượt quá mọi khát vọng hòa bình vẫn trào dâng trong lòng người. Khi đó, tử thần sẽ bị đánh bại, con cái Thiên Chúa sẽ được phục sinh trong Đức Kitô, những gì gieo xuống thì yếu đuối và hư nát, sẽ mặc lấy sự bất diệt ; đức mến và các hoạt động do đức mến thúc đẩy sẽ tồn tại, và mọi loài thụ tạo mà Thiên Chúa đã dựng nên vì con người, sẽ được giải thoát, không phải lệ thuộc vào cảnh hư ảo nữa.
Chúa đã nhắc chúng ta rằng : được lời lãi cả thế gian mà bị thiệt thân thì chẳng ích lợi gì. Nhưng niềm trông đợi đất mới phải thúc đẩy chúng ta gia tăng, chứ không được giảm bớt nỗ lực lo cho trái đất này ngày một tốt đẹp hơn. Chính nơi trái đất này, gia đình nhân loại mới như một thân thể đang lớn mạnh, có khả năng trình bày một hình ảnh nào đó tiên báo thế giới vị lai. Vì thế, tuy phải cẩn thận phân biệt giữa những tiến bộ trần thế với sức phát triển của vương quốc Đức Kitô, những tiến bộ ấy vẫn có tầm quan trọng lớn đối với vương quốc của Thiên Chúa, nhưng chỉ trong mức độ những tiến bộ ấy góp phần cải thiện tổ chức xã hội loài người.
Thực vậy, theo lệnh Chúa Kitô và trong Thánh Thần của Người, chúng ta sẽ phổ biến những giá trị của nhân phẩm, của hiệp thông huynh đệ và của tự do, tức là phổ biến tất cả những gì mà tài trí chúng ta đã cùng với thiên nhiên thực hiện được. Rồi sau đó, chúng ta sẽ gặp lại những giá trị đã được chiếu sáng và đã thay hình đổi dạng, khi mà Đức Kitô trao lại cho Chúa Cha vương quốc vĩnh cửu và phổ quát, vương quốc tràn đầy sự thật và sự sống, đầy tràn ân sủng và thánh thiện, đầy tràn tình thương, công lý và bình an. Vương quốc ấy đã hiện diện cách nhiệm mầu trên trần gian, nhưng chỉ đạt tới mức toàn hảo khi Chúa ngự đến.
Xướng đáp x. Is 49,13 ; Tv 71 (72),7a
X Trời hãy hò reo, đất hãy nhảy múa, núi non hãy bật tiếng hò reo, vì Thiên Chúa chúng ta ngự đến.
* Người chạnh lòng thương những kẻ nghèo khổ của Người.
Đ Triều đại Người, đua nở hoa công lý, và thái bình thịnh trị. *
Thánh thi
Ngợi Khen
(Te Decet Laus)
Ngợi khen Thiên Chúa chí tôn :
Chúa Cha và Chúa Con, cùng Chúa Thánh Thần,
Ngàn đời hiển trị muôn dân,
Chúng con hiệp ý đồng thanh hát mừng.
Lạy Thiên Chúa
(Te Deum)
- Lạy Thiên Chúa,
Chúng con xin ca ngợi hát mừng, *
Tuyên xưng Ngài là Đức Chúa. - Chúa là Cha, Đấng trường tồn vạn đại, *
Hoàn vũ này kính cẩn suy tôn. - Trước nhan Chúa, các tổng thần phủ phục, *
Mọi thiên thần và đạo binh thiên quốc
Đều cảm tạ và cung chúc tôn thờ,
Chẳng khi ngừng vang dậy tiếng tung hô : - Thánh ! Thánh ! Chí Thánh !
Chúa Tể càn khôn là Đấng Thánh ! *
Trời đất rạng ngời vinh quang Chúa uy linh. - Bậc Tông Đồ đồng thanh ca ngợi Chúa,
Bao vị ngôn sứ tán tụng Ngài. *
Đoàn tử đạo quang huy hùng dũng,
Máu đào đổ ra minh chứng về Ngài, - Và trải rộng khắp nơi trần thế,
Hội Thánh Ngài hoan hỷ tuyên xưng : *
Chúa là Cha lẫm liệt uy hùng,
Và Con Một Ngài chí tôn chí ái,
Cùng Thánh Thần, Đấng an ủi yêu thương. - Lạy Đức Ki-tô, Con Chúa Trời hằng sống,
Ngài là Chúa hiển vinh *
Đã chẳng nề mặc lấy xác phàm
Nơi cung lòng Trinh Nữ
Hầu giải phóng nhân loại lầm than. - Ngài đã ra tay chiến thắng tử thần,
Mở cửa trời cho những ai tin tưởng. *
Ngài hiển trị bên hữu Chúa Cha,
Ngày cuối cùng sẽ giáng lâm thẩm phán. - Cúi lạy Chúa, xin phù hộ bề tôi
Ngài cứu chuộc bằng bửu huyết tuôn tràn. *
Xin được hợp đoàn cùng muôn thần thánh,
Phúc miên trường vui hưởng ánh vinh quang.
Lời nguyện
Lạy Chúa, chỉ có Chúa mới làm cho chúng con nên một lòng một ý, xin cho tất cả chúng con biết yêu luật Chúa truyền và mong điều Chúa hứa, để dầu sống giữa cảnh thế sự thăng trầm, chúng con vẫn một lòng thiết tha với cõi phúc chân thật. Chúng con cầu xin
X. Nào ta chúc tụng Chúa.
Đ. Tạ ơn Chúa.